Przyczyny śwędzienia odbytu w większości przypadków są nieznane. Świąd odbytu upośledza komfort życia, uniemożliwia aktywność zawodową. Najczęściej nasila się w nocy.
 

Przyczyny

Przyczyny w 50% są nieznane. Zazwyczaj świąd odbytu jest objawem innych chorób:
 

• alergia (detergenty, proszki do prania, mydło, leki)
• hemoroidy, szczelina odbytu, przetoka odbytu, wypadanie odbytnicy, niewydolność mięśni zwieraczy, wydzielany śluz z odbytu, który drażni skórę powodując pieczenie i świąd
• nowotwory
• choroby pasożytnicze (owsiki - głównie u dzieci, świerzb)
• choroby zakaźne (bakterie, grzyby, wirusy)
• pschychogenne
• nadmierna lub niedostateczna higiena
   

Rozpoznanie

Rozpoznanie zaczyna się od wizytu lekarskiej. Lekarz może zadać następujące pytania:

• kiedy zaczęły się dolegliwości, przy pajent przyjmuje leki
• w jakich porach dnia/sytuacjach się nasilają
• czy pacjent choruje na choroby przewlekłe: cukrzyca, alergie, choroby skórne
• jakie są nawyki higieniczne
• jakia jest dieta
   

Badanie

Wywiad lekarski zazwyczaj połączony jest z oglądaniem skóry wokół odbytu (zwykle skóra jest zaczerwieniona z zadrapaniami), badaniem per rectum i rektoskopią. Lekarz może zlecić dodatkowe badania labolatoryjne: badanie na obecność grzybów, badanie bakteriologiczne, badania biochemiczne krwi (cukier, mocznik, bilirubina), testy alergiczne, badanie kału na posożyty oraz badanie endoskopowe przewodu pokarmowego: rektoskopia, kolonoskopia.
 

Leczenie świądu odbytu

Leczenie zachowawcze polega na wyeliminowaniu alergenu w świądzie alergicznym, zastosowaniu leków przeciwpasożytniczych, leków przeciwgrzybiczych, maści z antybiotykami przy infekcjach bakteryjnych, a także leczeniu choroby pierwotnej np. cukrzycy.
 

Leczenie operacyjne wykonuje się w zależności od przyczyny świądu - wypadanie odbytnicy, polipy.
 

W leczeniu objawowym zalecane jest utrzyanie higieny osobistej - podmywanie dwa razy dziennie ciepłą wodą z mydłem o odczynie kwaśnym. Nadmierne mycie może nastomiast skutkować uszkodzeniem mechanicznym skóry i rozwojem bakterii. Inną przyczyną świądu mogą być stosowane kosmetyki, detergenty (należy rozpoznać i weliminować), stosowanie zbyt szorstkiego papieru toaletowego, w przypadku swędzenia występującego w nocy zaleca się stosowanie podczas snu bawełnianych rękawiczek. Dieta stanowi istotny czynnik nasilający świąd, ze szczególnym uwzględnieniem kawy, herbaty, ostych przypraw, owoców cytrusowych, słodyczy, pomidorów. Choremu zaleca się dietę lekkostrawną, bez ostrych dodatkoów i alkoholu.
 

Leki w leczeniu objawowym stosowane miejscowo:

• maść na skórę z kwasem bornym
• maści sterydowe
• łagodne leki uspokajające
• doustne leki przeciwalergiczne

Autor: Marcin Goleń
Bibliografia:

• P. Grochowicz, M. KOłodziejczuk, A. Ziembikiewicz. Choroby odbytu, odbytnicy i jelita grubego. Borgis Wydawnictwo Medyczne, Warszawa 2004.
• Helen sweetland, Kevin Conway. Chirurgia. Wydawnictwo Urban and Partner, Wrocław 2006
• Verena Corazza i inni. Podręczna encyklopedia zdrowia. Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2006.
• red. Andrzej Karwowski. Chirurgia i anestezjologia w praktyce ambulatoryjnej. Państwowy zakład wydawnictw lekarskich, Warszawa 1990.