O bronchoskopii dowiesz się:

• na czym polega badanie
• przygotowanie do badania
• rodzaje znieczulenia do bronchoskopii
• opis badania, na czym polega
• po badaniu
• możliwe powikłania po badaniu
• czy bronchoskopia refundowana jest przez NFZ
• jaka jest cena zabiegu
• placówki wykonujące bronchoskopię

Na czym polega badanie

Badanie polega na oglądaniu (wziernikowaniu) tchawicy i oskrzeli z użyciem urządzeń optycznych – bronchofiberoskopu, lub sztywnego bronchoskopu (rury metalowej z soczewkami. Bronchofiberoskop ze względu na mniejszą średnicę i giętkość pozwala na ocenę drobniejszych oskrzeli.

Przez bronchoskop, jak i bronchofiberoskop istnieje możliwość wprowadzenia dodatkowego oprzyrządowania (kleszczyków, cewnika, szczoteczki) celem pobrania wycinka tkanki, bądź wydzieliny z drzewa oskrzelowego.

Badanie służy wyjaśnieniu przyczyn objawów chorobowych takich jak kaszel, krwioplucie, itp.
i stanowi uzupełnienie badania radiologicznego klatki piersiowej.

Bronchoskopia umożliwia:

ocenę strun głosowych, tchawicy, oskrzeli głównych i ich rozgałęzień wewnątrz płuc w celu rozpoznania zmian chorobowych,
pobranie do badania mikroskopowego wycinków tkankowych z podejrzanych miejsc, wydzieliny do badania na obecność bakterii, grzybów lub prątków gruźlicy.

Badanie bronchoskopowe służy rozpoznaniu chorób układu oddechowego i ustaleniu sposobu leczenia. Wziernikowanie drzewa oskrzelowego może służyć również do wykonania zabiegów terapeutycznych np. miejscowego podania leku, usunięcia ciała obcego, odessania zalegającej wydzieliny. Badanie wykonywane jest na zlecenie lekarza

Przygotowanie do badania

w dniu badania należy być na czczo - co najmniej 4 godziny przed badaniem nie jeść i nie pić dla uniknięcia zachłyśnięcia i związanych z tym powikłań.
jeśli pacjent przyjmuje jakieś leki stale np. z powodu choroby wieńcowej, nadciśnienia, powinien je przyjąć tak jak zawsze, popijając niewielką ilością płynu.
w przypadku kiedy pacjent leczony jest insuliną w dniu badania proszony jest o nieprzyjmowanie porannej dawki insuliny.
do badania należy dostarczyć posiadaną dokumentacją radiologiczną (klisze) płytki CD

Informacje, które należy zgłosić wykonującemu przed badaniem:

Skłonność do krwawień (skaza krwotoczna).
Alergia: astma oskrzelowa, katar sienny oraz nadwrażliwość na leki (np. środki miejscowego znieczulenia).
Zaburzenia rytmu serca, wady serca, dusznica bolesna (choroba wieńcowa), nad- lub niedociśnienie.
Obecność protez w jamie ustnej.

Świadoma zgoda

Przed rozpoczęciem bronchofiberoskopii chory i/lub jego opiekun prawny muszą wyrazić pisemną, świadomą zgodę na przeprowadzenia badania. Zgoda świadoma oznacza, że chory, u którego ma być wykonane badanie lub jego prawny opiekun został dokładnie poinformowany o wskazaniach, przebiegu i możliwych powikłaniach bronchoskopii, a osoba wyrażająca zgodę wszystko dokładnie zrozumiała oraz miała możliwość zadawania pytań i uzyskania na nie wyczerpującej odpowiedzi.

Rodzaje znieczulenia do bronchoskopii

Znieczulenie miejscowe

Błonę śluzową jamy ustnej, języka i gardła znieczula się roztworem 2% lidokainy (leku znieczulającego miejscowo) - pacjent otrzymuje buteleczkę z roztworem tego leku, którym płucze gardło przez kilka minut. Każda porcja podanego leku po przepłukaniu powinna być przez badaną osobę wypluwana. Nie powinna być połykana! Pozwala to ograniczyć ilość podanego leku i jego działania niepożądane mogące się pojawić w przypadku przedawkowania.
Po znieczuleniu jamy ustnej, języka i gardła, co objawia się uczuciem zdrętwienia, zesztywnienia i utraty czucia oraz utrudnionym połykaniem śliny, przewody nosowe są znieczulane przez pielęgniarkę za pomocą patyczka z żelem, a krtań i śluzówkę oskrzeli znieczula lekarz w trakcie badania przez endoskop.

Znieczulenie miejscowe może powodować:

• gorzki smak w ustach
• odruchy wymiotne przy znieczuleniu gardła
• zdrętwienie jamy ustnej i gardła
• chwilowy kaszel i krótkotrwałe utrudnienie oddychania.

Objawy niepożądane występują bardzo rzadko. Reakcje alergiczne i inne objawy niepożądane związane z działaniem leków mogą być groźne, dlatego tak ważne jest dokładne zabranie wywiadu przed badaniem i przestrzeganie dawkowania w czasie prowadzenia znieczulenia.
Znieczulenie miejscowe i jego objawy (zdrętwienie, utrudnienie połykania) ustępują w ciągu kilkunastu do kilkudziesięciu minut po zakończeniu badania. Pacjenci proszeni są o nieprzyjmowanie pokarmów stałych i płynnych przez 2 godziny od zakończenia badania. Przed podaniem posiłku lub napoju najlepiej jest przeprowadzić wstępną próbę polegającą na podaniu niewielkiej ilości wody do picia. Jeśli nie ma uchwytnych trudności w przełykaniu i nie występuje krztuszenie się, można podać inne płyny i pokarmy.

Sedacja

Prawie wszystkie zabiegi endoskopowe wykonuje się współcześnie w tym znieczuleniu, zwanym również „płytką sedacją” dla odróżnienia od znieczulenia ogólnego. Chory otrzymuje krótko działający lek nasenny i uspokajający oraz silny lek przeciwbólowy. Po podaniu leków, w czasie zabiegu pacjent płytko i krótko zasypia, sam oddycha, uspokaja się i przez to sam zabieg dla chorego jest mniej nieprzyjemny.
O doborze leku i sposobie jego podania decyduje lekarz, który w zakresie ich stosowania ma doświadczenie, zna dokładnie ich właściwości, zastosowanie, dawkowanie oraz działania niepożądane.

Znieczulenie ogólne

Stosowane jest głównie w przypadku bronchoskopii sztywnej. Jest to znieczulenie porównywalne ze znieczuleniem prowadzonym przy operacjach i wymaga stosowania specjalistycznego sprzętu do wentylacji chorego (w bronchoskopii sztywnej metoda Jet-Ventilation). O wyborze tego rodzaju znieczulenia decyduje lekarz, uwzględniając wiele czynników, takich jak: rodzaj bronchoskopii, wiek i stan chorego, rodzaj choroby czy planowane procedury medyczne, np. zakładanie stentów. Znieczulenie ogólne wykonuje lekarz anestezjolog.
Budzenie chorego następuje po zakończeniu badania i zwykle trwa kilka lub kilkanaście minut w zależności od stosowanego leku.
W okresie wybudzania ze znieczulenia mogą występować odruchy wymiotne, ból głowy, kaszel, odczuwane są również wyżej opisane konsekwencje miejscowego znieczulenia gardła.

Przyjmowanie płynów i pokarmów zwykle można rozpocząć po upływie 1 - 2 godzin od wybudzenia ze znieczulenia ogólnego, po pełnym przywróceniu odruchów. Zalecane jest zawsze wykonanie próby połykania z małą ilością wody.

Opis badania

W czasie wykonywania bronchofiberoskopii tlen podaje się przez cewnik donosowy. W czasie badania istnieje możliwość pobrania popłuczyn oskrzelowych do badań mikrobiologicznych i cytologicznych. Inne procedury diagnostyczne opisano poniżej.

W czasie bronchofiberoskopii stan chorego monitorowany jest przez:

• asystującą pielęgniarkę
• lekarza wykonującego badanie i/lub lekarza anestezjologa
• specjalistyczny sprzęt:
• pulsoksymetr – monitoruje wysycenie tlenem krwi tętniczej i tętno
• kardiomonitor – monitoruje pracę serca i ciśnienie tętnicze.

Czas trwania bronchofiberoskopii wynosi 5-10 minut.

Bronchofiberoskopia wykonywana jest najczęściej w znieczuleniu miejscowym w niektórych przypadkach badanie wykonywane jest w znieczuleniu ogólnym. Wybór sposobu znieczulenia należy do lekarza, który dostosowuje indywidualnie rodzaj znieczulenia do każdego chorego w zależności od jego stanu ogólnego.

Pacjent do badania z użyciem bronchofiberoskopu przyjmuje zwykle pozycję leżącą lub wyjątkowo siedzącą.
Przed wziernikowaniem badający wykonuje pacjentowi znieczulenie miejscowe podając środek znieczulający tylną ścianę gardła, nasadę języka i struny głosowe. Znieczulenie powoduje zniesienie odruchów wymiotnych i uczucie zdrętwienia gardła. Następnie po wprowadzeniu fiberoskopu przez nozdrza badający wstrzykuje kilka mililitrów leku przez szparę między strunami głosowymi do tchawicy. W razie wystąpienia odruchów kaszlowych, po wprowadzeniu fiberoskopu do tchawicy i oskrzeli, można podać dodatkowdawkę środka znieczulającego.

Przy pomocy kleszczyków biopsyjnych lub szczoteczki badający pobiera wycinki tkanki i materiał komórkowy do badania mikroskopowego (cytologicznego, histopatologicznego) i / lub bakteriologicznego. Jeżeli jest taka potrzeba, badanie może być powtarzane wielokrotnie. Wykonywane jest u pacjentów w każdym wieku.

Procedurę medyczną wykonuje lekarz specjalista torakochirurg.

Dodatkowe porocedury przy wykonaniu bronchoskopii:

1. Pobieranie popłuczyn oskrzelowych

Jest to metoda diagnostyczna, rzadziej lecznicza, polegająca na podaniu przez bronchoskop do wybranej części płuca roztworu soli fizjologicznej (0,9% NaCl), a w przypadku badań mikrobiologicznych roztworu Ringera z mleczanem (2-3 ml na kg masy ciała). Podany roztwór jest natychmiast odsysany i przekazywany do dalszych badań laboratoryjnych.
Najczęstszym powikłaniem płukania jest gorączka występująca u około 2,5% badanych i ustępująca samoistnie. Rzadziej stwierdza się niewielkie, przejściowe zaburzenia czynnościowe układu oddechowego.

2. Płukanie oskrzelowo-pęcherzykowe (BAL)

Polega na wprowadzeniu endoskopu do ujścia danego oskrzela segmentarnego, a następnie na podaniu 200 ml (w porcjach po 50 ml) roztworu soli fizjologicznej, który jest później odsysany. Uzyskany tą drogą materiał pozwala na ocenę składu komórkowego przestrzeni oskrzelowo-pęcherzykowej.

3. Pobieranie wycinków

Po wprowadzeniu przez bronchoskop specjalnych szczypczyków pobiera się wycinek z błony śluzowej oskrzela lub z miejsc chorobowo zmienionych w oskrzelach (takich jak guzy, ziarnina). W niektórych przypadkach biopsje wykonuje się przy użyciu specjalnych szczoteczek. Liczba wycinków pobranych w czasie jednej bronchoskopii (zwykle 4-5) zależy od wskazań diagnostycznych. Powikłaniem pobrania wycinków ze zmian patologicznych może być krwawienie o różnym stopniu nasilenia, wyjątkowo rzadko zdarza się krwotok.

Po badaniu

Z powodu zastosowanego znieczulenia, należy przynajmniej przez 2 godziny po zakończeniu badania nie przyjmować płynów i pokarmów, aby uniknąć zachłyśnięcia (w czasie działania znieczulenia zniesiony jest odruch połykania). Przy niewielkim krwiopluciu wystarczy spokojnie leżeć przez kilka godzin w łóżku.

Możliwe powikłania po badaniu

• krótkotrwała chrypka
• krwioplucie, bardzo rzadkim następstwem badania są wymagające interwencji chirurgicznej krwawienia.
• wyjątkowym powikłaniem po badaniu mogą być: skaleczenia krtani, tchawicy i oskrzeli, wyłamanie zęba, dostanie się powietrza do jamy opłucnowej (odma opłucnowa), gorączka, zaburzenia rytmu serca, zaburzenia oddechowe, skurcz krtani i oskrzeli oraz reakcja alergiczna na miejscowe środki znieczulające.
• Czy bronchoskopia refundowana jest przez NFZ?
• Bronchoskopia refundowana jest przez NFZ, wymagane jest skierowanie.

Autor: Marcin Goleń
Źródło:

• Medicover.pl
• medicine.krakow.pl