O kolonoskopii dowiesz się:

• jakie są rodzaje kolonoskopii
• kiedy wykonuje się kolonoskopię
• przeciwwskazania
• przygotowanie do kolonoskopii
• znieczulenie
• opis badania
• co się dzieje po kolonoskopii
• prawdopodobne powikłania po kolonoskopii
• czy kolonoskopię można wykonać na NFZ
• jaka jest cena oraz gdzie jest wykonywanana

Kolonoskopia (badanie nazywane także koloskopią) polega na wziernikowaniu dolnego odcinka przewodu pokarmowego giętkim, optyczno – elektronicznym narzędziem zwanym kolonoskopem. Celem badania jest zdiagnozowanie, leczenie oraz profilaktyka.

Rodzaje badań endoskopowych

• Anoskopia – oglądanie kanału odbytu i końcowego odcinka odbytnicy.
• Rektoskopia – oglądanie odbytnicy.
• Rektoromanoskopia – rektoskopia rozszerzona o badanie końcowego odcinka esicy.
• Sigmoidoskopia – oglądanie końcowego odcinka jelita grubego w esicą włącznie.
• Kolonoskopia – oglądanie całego jelita grubego.

Kiedy wykonuje się kolonoskopię

• gdy występują zaburzenia oddawania stolca lub krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego,
• jeżeli rozpoznano zmiany patologiczne w błonie śluzowej jelita spowodowane przez choroby zapalne jelita grubego,
• zlecono pobranie wycinków śluzówki do badania histopatologicznego,
• występują krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego, które należy zatamować,
• w celu usunięcia polipów (polipektomia),
• w celu wykrycia raka jelita grubego,
• zlokalizowano krwotok do światła jelita,
• krwawienie stwierdzono mikroskopowo i w badaniach laboratoryjnych stolca (na krew utajoną)
• występują zmiany nieonkologiczne lub onkologiczne po badaniu kontrastowym i radiologicznym jelita grubego,
• występują zmiany w konsystencji stolca i rytmie wypróżnień (np. zaobserwowaliśmy tzw. stolce ołówkowate, zparcia, naprzemienne zaparcia i biegunki, przewlekłe biegunki),
• uczucie parcia na stolec, bolesne wypróżnienia,
• wymagana jest kontrola po leczeniu operacyjnym jelita grubego, polipektomii,
• występują stany uznane za przednowotworowe,
• zdiagnozowano niedrożność z powodu skrętu esicy lub zwężenia nowotworowego (diagnoza zwężenia oraz ewentualne założenie cewnika powyżej miejsca zwężenia),
• występuje nieoperacyjny rak jelita (wykonuje się próbę udrożnienia plazmą argonową, laserem lub zakładana jest proteza).

Przeciwwskazania

• ciąża,
• niewydolność krążeniowo – oddechowa,
• stan po niedawno przebytym zawale serca,
• zaburzenia krzepnięcia krwi przy planowanej biopsji lub wycięciu polipa,
• brak zgody na współpracę ze strony pacjenta.

w szczególności poinformuj lekarza o:

• nadciśnieniu,
• tętniaku aorty,
• skłonności do krwawień,
• krwawieniu miesiączkowym,
• uczuleniu na leki,
• jaskrze,
• chorobach psychicznych.

Przygotowanie do kolonoskopii

Zaleca się dietę płynną na 2 – 3 dni przed badaniem, a w przed dzień badania na obiad tylko zupa. Przygotowanie przewodu pokarmowego  - w przeddzień badania wypicie, w godzina popołudniowych, w ciągu około 4 godzin, środka przeczyszczającego – 4 saszetki rozpuszczone w 4 litrach wody (np. Fortrans, X - prep). Po oczyszczeniu przewodu pokarmowego chory nie może przyjmować pokarmów stałych.

Oczyszczenie jelita można wykonać poprzez lewatywę. Przez 3 – 4 godziny przed zabiegiem wykonuje się wlew oczyszczający z 1 litra letniej wody (25 – 30st.C). Lewatywę można wykonać samodzielnie lub z pomocą innej osoby. W tym celu należy ułożyć się na lewym boku i podłożyć wałek pod pośladki. Następnie łączy się kankę gumową rurką z irygatorem. Zakręca się zacisk kanki, którą następnie się wazelinuje/żeluje. Po rozchyleniu pośladków i wprowadzeniu kanki do 10 cm do odbytnicy, unosi się wysoko irygator do maksymalnej długości rurki gumowej. Zwalniamy zacisk kanki. Po spłynięci wody usuwa się kankę z odbytnicy. Następnie chory kładzie się na prawy bok i po kilku minutach następuje wypróżnienie. Wlewy wykonuje tylko razy, aż wydalona woda będzie „czysta”.

Należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach. Niektóre z nich mogą wpłynąć na sposób przygotowania i przebieg badania. Dotyczy to w szczególności: aspiryny i jej pochodnych, innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych, leków wpływających na krzepliwość krwi, insuliny oraz preparatów żelaza.

Znieczulenie do kolonoskopii

Zazwyczaj wykonuje się znieczulenie miejscowe lub krótkie znieczulenie ogólne.

Opis badania

Pacjent rozbiera się i nakłada specjalny fartuch z otworem w okolicy odbytu. Następnie kładzie się w pozycji leżącej na plecach lub lewym boku. Lekarz wsuwa do odbytnicy pacjenta kolonoskop uprzednio zwilżony żelem i stopniowo przesuwa go w wzdłuż jelita grubego. Może się zdarzyć, że lekarz poprosi pacjenta o zmianę ułożenia ciała. Badanie bywa mniej lub bardziej bolesne w skutek rozciągania krezki jelita przy pokonywaniu oporów podczas badania. W czasie badania pacjent nie powinien wstrzymywać gazów. Badanie trwa zazwyczaj kilkanaście minut. Po badaniu i ustaniu znieczulenia pacjent może wrócić do domu.

Co dzieje się po kolonoskopii?

Zaraz po przeprowadzonym badaniu lekarz zapoznaje pacjenta z jego wynikiem. Niekiedy jednak trzeba poczekać klika dni na wynik badania histopatologicznego pobranych wycinków lub usuniętych polipów. Jeśli w trakcie badania pacjent otrzymał leki przeciwbólowe i uspokajające, jego reakcje i refleks mogą być osłabione. Do końca dnia, w którym zostało wykonane badanie nie powinien on prowadzić samochodu. Może również odczuwać wzdęcia i skurczowe bóle brzucha na skutek obecności w jelicie powietrza wprowadzonego w trakcie kolonoskopii. Dolegliwości te szybko ustąpią po oddaniu gazów. Po badaniu można zjeść i napić się, chyba że lekarz zaleci inaczej.

Prawdopodobne powikłania

Powikłania po kolonoskopii występują bardzo rzadko.

W przypadku pobierania wycinków lub polipektomii może dojść do krwawienia, które z reguły jest niewielkie. Najczęściej krwawienie takie ustaje samoistnie. U niektórych osób może także dojść do reakcji alergicznej na podawane leki przeciwbólowe i uspokajające lub do zaostrzenia współistniejącej ciężkiej choroby serca czy układu oddechowego.

Ważne jest aby pacjent sam rozpoznał wczesne niepolojące objawy. Należy bezzwłocznie skontaktować się z lekarzem zabiegowym lub lekarzem rodzinnym, jeżeli po badaniu odczuwa się bardzo silne bóle brzucha, występują dreszcze i gorączka lub obfite krwawienie z odbytu. Krwawienie może się pojawić nawet kilka dni po badaniu.

Czy kolonoskopię można wykonać na NFZ?

Tak, wykonywana jest w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia w warunkach ambulatoryjnych jak i szpitalnych.

Kolonoskopia może uratować życie

Kolonoskopia profilaktyczna to badanie, które wykonuje się u osób, które nie mają żadnych objawów ze strony jelita grubego. Dlaczego kolonoskopia jest najlepszą metodą w profilaktyce raka?

Rak jelita grubego powstaje prawie wyłącznie z przekształcenia łagodnej zmiany rosnącej do światła jelita zwanej polipem i co ważne - nie daje praktycznie żadnych dolegliwości (rzadko można zauważyć krwawienie). Polip musi znajdować się w świetle jelita, i w nim rosnąć 10 lat, aby powstał z niego rak. Usuwamy w zabiegu kolonoskopii. Jelito po zabiegu goi się bardzo sprawnie, nie powoduje dysfukcji w pracy jelita.

Jeżeli nie ma obciążeń genetycznych wystarczy po 50 roku życia robić kolonoskopię 1 raz na 10 lat.

Rak jelita grubego i odbytnicy jest na 2 miejscu u obu płci w Polsce pod względem zapadalności i umieralności!! Wyleczenia w Polsce sięgają 24-25 %!! , w Holandii aż 75% a co 4 lub 5 obywatel naszego kraju po 50 roku życia ma polipy!

Więcej o programie profilaktycznym: Program badań przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego.

Autor: Marcin Goleń
Źródło:
H. Sweetland, K. Conway, Chirurgia. Crash course. Wydawnictwo medyczne Urban & Partner, Wrocław 2006.
Red. M. Kózka, L. Płaszewska - Żywko, Procedury pielęgniarskie. Podręcznik dla studiów medycznych. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, warszawa 2009.
Zdjęcia:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/archive/7/73/20120808092122!Colonoscopia.jpg